Szara pleśń, wywoływana przez grzyb Botrytis cinerea, to jedno z największych i najczęstszych zagrożeń dla plantacji truskawek. W sprzyjających warunkach może zniszczyć nawet 80% plonu. Już teraz, w aktualnym sezonie, na wielu plantacjach pojawiają się pierwsze objawy tej choroby. Choć na początku mogą wydawać się niegroźne, to ich zlekceważenie w okresie dojrzewania owoców często skutkuje poważnymi stratami podczas zbiorów.
Stały problem w uprawie – ale zróżnicowany w skutkach
Szara pleśń występuje corocznie i praktycznie na każdej plantacji truskawek. Nie sposób jej całkowicie uniknąć, ale to od warunków pogodowych i strategii ochrony przyjętej przez plantatora zależy, jak bardzo zagrożenie się rozwinie. W sezonach, w których panuje wysoka wilgotność powietrza i umiarkowane temperatury, patogen ma doskonałe warunki do wzrostu i infekcji.
Grzyb Botrytis cinerea najlepiej rozwija się, gdy temperatura utrzymuje się w zakresie od 15 do 22 °C, a wilgotność powietrza przekracza 90%. Długo utrzymująca się wilgoć na powierzchni roślin – spowodowana częstymi opadami, mgłami lub poranną rosą – znacznie przyspiesza rozwój infekcji. Dodatkowo plantacje, gdzie nasadzenia są zbyt zagęszczone lub słabo przewietrzane, stwarzają idealne środowisko dla rozwoju choroby.
Pierwsze sygnały – czego nie przeoczyć?
Wczesne objawy szarej pleśni często pozostają niezauważone lub są bagatelizowane, zwłaszcza w gęsto rosnących, zielonych partiach roślin. Początkowo na owocach pojawiają się drobne, wodniste plamy, które szybko zmieniają kolor na brązowy. Wkrótce potem powierzchnia zakażonego miejsca pokrywa się charakterystycznym, szarym nalotem zarodników. Choroba rozwija się błyskawicznie, szczególnie przy wilgotnej pogodzie, porażając całe owoce, szypułki i otaczające liście.
Warunki pogodowe w sezonie 2025 sprzyjają szarej pleśni
Na wielu plantacjach w Polsce owoce truskawek już zaczynają dojrzewać. Niestety prognozy na najbliższe dni nie są korzystne – zapowiadane opady deszczu i ochłodzenie stanowią wyraźny sygnał do podjęcia działań ochronnych. Taka aura sprzyja szybkiemu rozwojowi szarej pleśni, szczególnie w dojrzewających partiach plantacji. W związku z tym kluczowe staje się nie tylko obserwowanie roślin, ale również odpowiedni dobór strategii ochrony – zarówno prewencyjnej, jak i interwencyjnej.
Strategia ochrony – czas działać zdecydowanie
W sytuacji, gdy zbliżają się zbiory lub już się rozpoczęły, decyzje dotyczące ochrony muszą być szczególnie dobrze przemyślane. Należy bezwzględnie brać pod uwagę okresy karencji dla stosowanych środków chemicznych. Na tym etapie niejednokrotnie najlepszym rozwiązaniem okazuje się sięgnięcie po środki mikrobiologiczne, które nie posiadają karencji i mogą być bezpiecznie stosowane tuż przed zbiorem.
Preparaty polecane do zwalczania szarej pleśni
| Substancja aktywna | Przykładowe preparaty | Karencja |
| Kaptan | Captan 80 WG +zamienniki | 14 |
| Pirymetanil | Batalion 450 SC Gladius 450 SC Heros 450 SC | 3 |
| Piraklostrobina + Boskalid | Signum 33 WG +zamienniki | 3 |
| Cyprodynil + Fludioksonil | Switch 62,5 WG +zamienniki | 3 |
| izofetamid | Kenja 400 SC Caspra 400 SC Izo4 Fungi Zenby | 1 |
| Mepaniprym | Frupica 440 SC* | 3 |
| Fludioksonil | Geoxe 50 WG | 3 |
| Fluopyram | Luna Sensation 500 SC Largus Extra 500 SC | 3 |
| Laminaryna | Vaxiplant +zamienniki | brak |
| Fenpyrazamina | Prolektus 50 WG | 1 |
| Pirymetanil | Pyrus 400 SC Pyranil 400 SC Scala | 3 |
| Pirymeytanil +fludioxonil | Pomax SC | 3 |
| fenheksamid | Teldor 500 SC Libreto | 1 |
*produkt wycofany – dopuszczony był do stosowania do 20 maja 2025
Na rynku dostępnych jest już wiele preparatów opartych na pożytecznych mikroorganizmach, takich jak bakterie z rodzaju Bacillus czy grzyby konkurujące z Botrytis cinerea. Choć ich skuteczność nie zawsze dorównuje środkom chemicznym, to przy regularnym i prawidłowym stosowaniu mogą stanowić skuteczną barierę ochronną. Warunkiem ich efektywności jest jednak systematyczne aplikowanie, zgodnie z zaleceniami producenta oraz dostosowanie technologii do panujących warunków pogodowych.
Preparaty mikrobiologiczne polecane do zwalczania szarej pleśni
| Substancja czynna | Preparat | Karencja |
| Bacillus amyloliquefaciens subsp. plantarum, szczep D747 | Amylo-X WG | brak |
| Aureobasidium pullulans, szczep DSM 14940 i DSM 14941 | Botector | nie stosować w dniu zbioru |
| Saccharomyces cerevisiae, szczep LAS02 | Julietta | brak |
| olejek pomarańczowy | Essenciel (mo) Limocide (mo) Pesticol | 1 |
| Cerewisan | Romeo | brak |
| Pythium oligandrum | Polyversum WP | brak |
| Gliocladium catenulatum | Prestop WP | brak |
| Bacillus subtilis, szczep QST 713 | Rhapsody (mo) Serenade ASO | brak |
| Bacillus amyloliquefaciens, szczep MBI600 | Serifel | nie stosować w dniu zbioru |
| Bacillus amyloliquefaciens, FZB24 | Taegro | nie stosować w dniu zbioru |
| wyciąg wodny Z kiełkujących nasion łubinu białego | Problad | brak |
Znaczenie profilaktyki i higieny plantacji
Jednym z najskuteczniejszych sposobów ograniczania strat powodowanych przez szarą pleśń jest utrzymanie wysokiej higieny na plantacji. Usuwanie porażonych owoców, resztek roślinnych oraz martwych liści pozwala ograniczyć źródła infekcji wtórnych. Dobrze prowadzona plantacja, z odpowiednią cyrkulacją powietrza, ograniczoną wilgotnością i zredukowanym poziomem uszkodzeń mechanicznych, wykazuje znacznie mniejszą podatność na rozwój patogenu.
Recepta? Zapobiegać
Szara pleśń pozostaje jednym z największych wyzwań w uprawie truskawek. Jest obecna co roku, ale to plantator – poprzez swoje decyzje i działania – wpływa na to, jak duże będą jej skutki. W roku 2025, ze względu na wilgotną wiosnę i niestabilną pogodę, ryzyko wystąpienia choroby jest szczególnie wysokie. Dlatego kluczowe staje się przestrzeganie zasady: lepiej zapobiegać niż leczyć. Dzięki takiemu podejściu możliwe będzie zebranie zdrowych i dorodnych owoców, którymi cieszyć się będą konsumenci.
